12 września 2020 r. odbyły się bezpłatne warsztaty terenowe „W drogę - szlakiem szkół polskich na Warmii”. Hasło wykorzystuje motyw drogi i tym samym nawiązuje do Europejskich Dni Dziedzictwa Narodowego, których tematem przewodnim w roku 2020 jest właśnie „Moja droga”. Celem warsztatów było przypomnienie bohaterskich losów oświatowych działaczy polskich na Warmii w okresie międzywojennym, odkrywanie turystycznych szlaków łączących zabytki i miejsca będące świadectwem ważnych wydarzeń historycznych regionu.
Warto przypomnieć, że w 1928 roku rząd pruski przyjął „Ordynację dotyczącą uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim” i dzięki temu możliwe stało się zakładanie i prowadzenie prywatnych szkół z polskim językiem nauczania w Prusach Wschodnich. W latach 1929-1939 powstało i w różnym okresie istniało na Warmii 15 szkół. W kwietniu 1929 roku zaczęły działać placówki w Gietrzwałdzie, Chabrowie, Nowej Kaletce i Sząfałdzie (Unieszewie). Szkoły w Jarotach, Lesznie, Skajbotach, Stanclewie, Pluskach, Purdzie, Wymoju i Worytach powstały w 1930; w Brąswałdzie i Giławach w 1931, a w Olsztynie dopiero w 1934 roku. Szkoły polskie w Prusach Wschodnich były swoistym znakiem czasu, odpowiedzią na odzyskanie niepodległości przez Polskę po 123 latach zaborów. Chociaż przegrany plebiscyt zaprzepaścił szansę na stały powrót polskości na tę ziemię, szkoły w namacalny sposób kształtowały rzeczywistość regionu i choć musiały podlegać logice kolejnych przemian, niosły nadzieję i wymierzały rytm życia w miejscach, gdzie działały.
W warsztatach wzięło udział 26 osób zainteresowanych dziedzictwem historycznym Warmii. Uczestnicy poznali historię polskich szkół odwiedzając miejsca, w których mieściły się szkoły w Olsztynie, Jarotach, Nowej Kaletce, Purdzie, Pluskach, Unieszewie i Gietrzwałdzie.
Zajęcia poprowadziły Alicja Szarzyńska i Iwona Jóźwiak
Iwona Jóźwiak